Nhận thức rõ vai trò then chốt của cán bộ thôn bản trong công tác bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học, giữa tháng 5 vừa qua, Khu Bảo tồn Thiên nhiên (BTTN) Pù Huống đã phối hợp với Công ty TNHH Tư vấn và Đầu tư Giải pháp Thuận Thiên tổ chức lớp “Tập huấn nâng cao kỹ năng giáo dục và truyền thông môi trường cho cán bộ thôn bản vùng đệm”. Đây là một trong những hoạt động quan trọng trong chiến lược xây dựng mạng lưới tuyên truyền viên cộng đồng, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững trong bảo vệ tài nguyên rừng và môi trường sinh thái.
Truyền thông môi trường – Giải pháp mềm cho những vấn đề cứng
Truyền thông giáo dục môi trường từ lâu đã được xem là giải pháp mềm nhưng mang tính chiến lược trong thay đổi nhận thức, hành vi của cộng đồng đối với rừng và thiên nhiên. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt, các nguy cơ từ nạn phá rừng, săn bắt động vật hoang dã, ô nhiễm môi trường, thì việc trang bị kiến thức, kỹ năng cho lực lượng tuyến đầu – những người “gần dân, sát dân” – càng trở nên cấp thiết.
Đc Võ Minh Sơn – Giám đốc BQL Khu BTTN Pù Huống phát biểu khai mạc tại hội nghị
Đồng chí Võ Minh Sơn – Giám đốc Ban Quản lý Khu BTTN Pù Huống – khẳng định:
“Không ai có thể bảo vệ rừng tốt hơn chính người dân sống gần rừng. Nhưng để họ hành động đúng, cần có sự hỗ trợ về kiến thức, kỹ năng và niềm tin. Và khóa tập huấn lần này chính là bước khởi đầu cho quá trình trao quyền đó.”
Toàn cảnh lớp tập huấn truyền thông giáo dục môi trường
Từ lý thuyết đến thực tiễn – Học để làm, học để lan tỏa
Khóa tập huấn diễn ra trong không khí sôi nổi, thân thiện và đầy tính tương tác. Hơn 50 học viên là cán bộ quản lý thôn bản, trưởng nhóm cộng đồng tại các xã vùng đệm Khu BTTN Pù Huống đã cùng nhau trải qua các hoạt động học tập linh hoạt, lấy thực tiễn làm trung tâm. Nội dung tập huấn được thiết kế xoay quanh các trục kỹ năng quan trọng:
- Hiểu đúng về giáo dục và truyền thông môi trường;
- Xây dựng thông điệp truyền thông ngắn gọn – dễ nhớ – gắn với văn hóa bản địa;
- Kỹ năng tổ chức hoạt động truyền thông cộng đồng;
- Kỹ năng xử lý tình huống và ứng phó khi gặp phản ứng trái chiều trong quá trình triển khai.
Đặc biệt, học viên đã cùng nhau tạo ra các thông điệp truyền thông sáng tạo như “Không săn bắt thú rừng – Giữ rừng cho con cháu”, “Bảo vệ rừng là giữ lấy cuộc sống”, “Nói không với rác thải nhựa tại bản làng”,… Thông điệp được thiết kế theo nhóm đối tượng, từ trẻ em đến người cao tuổi, gắn với đời sống sinh hoạt hằng ngày của người dân vùng đệm.
Thành viên lớp tập huấn trình bày bài thảo luận nhóm
Trò chơi truyền thông – Học mà chơi, chơi để ghi nhớ
Một điểm nhấn của chương trình là các trò chơi truyền thông tự thiết kế như:
- “Chim tha mồi” – truyền tải thông điệp hợp tác và cảnh giác với tác động tiêu cực tới rừng;
- “Ghép bản đồ Pù Huống” – giúp học viên hình dung tổng thể không gian rừng và trách nhiệm cộng đồng;
- “Kể chuyện ghép tranh” – kết hợp ngôn ngữ hình ảnh, dân gian và sáng tạo để truyền cảm hứng bảo vệ thiên nhiên.
Những mô hình trò chơi không chỉ đơn thuần là công cụ truyền thông mà còn là cách tiếp cận văn hóa, truyền thống và cảm xúc – tạo sự lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng dân cư, đặc biệt là người dân tộc thiểu số.
Các thành viên lớp tập huấn tham gia trò chơi ghép tranh Khu bảo tồn
Rèn kỹ năng xử lý tình huống – Vững vàng nơi tuyến đầu
Một nội dung thực hành được đánh giá cao là xử lý tình huống truyền thông tại cơ sở. Qua các tình huống giả định – có người dân say rượu gây rối, phản ứng tiêu cực, chất vấn về chính sách quản lý rừng… – học viên đã cùng phân tích nguyên nhân, thực hành lắng nghe, chọn phương pháp ứng xử phù hợp như: thuyết phục bằng câu chuyện thực tiễn, vận dụng uy tín cộng đồng, phối hợp cùng kiểm lâm hoặc cán bộ xã,…
Thông qua đó, người học nhận thức rõ hơn vai trò không chỉ là người truyền tin mà còn là người kết nối, dẫn dắt và tạo sự đồng thuận trong cộng đồng – điều kiện tiên quyết để xây dựng nền tảng bảo vệ rừng bền vững từ gốc rễ.
Thành viên lớp tập huấn chia sẻ về xử lý tình huống truyền thông
Từ lớp học về thôn bản – Khi học viên trở thành “người kể chuyện về rừng”
Một kết quả quan trọng sau khóa học là nhiều học viên đã chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức truyền thông ngay tại địa bàn: tổ chức trò chơi, kể chuyện dân gian về rừng, dựng tiểu phẩm, lồng ghép tuyên truyền trong sinh hoạt thôn bản,… Đây chính là minh chứng cho năng lực và nội lực đã được khơi dậy từ những người cán bộ cơ sở.
Đồng hành với họ, Ban Quản lý Khu BTTN Pù Huống cam kết tiếp tục hỗ trợ tài liệu, kỹ thuật, truyền thông trực tiếp và tăng cường kết nối với các đối tác, chuyên gia, để cùng nhau xây dựng mạng lưới tuyên truyền viên vững chắc tại địa phương.
Các thành viên tham gia lớp tập huấn chụp ảnh lưu niệm
Lan tỏa từ gốc rễ – Gieo mầm xanh cho đại ngàn
Lớp tập huấn không chỉ là dịp truyền đạt kỹ năng mà còn là hành trình khơi gợi niềm tin, trách nhiệm và tình yêu rừng trong mỗi cán bộ thôn bản – những người hiểu rừng, yêu rừng, sống cùng rừng. Khi họ trở thành những “người kể chuyện”, những “hạt giống truyền thông” được gieo từ đây sẽ nảy mầm thành hành động, thành phong trào tự nguyện lan tỏa trong từng bản làng, trong quần chúng nhân dân.
Các thành viên lớp tập huấn cùng xây dựng cây cam kết bảo vệ rừng
Trong dòng chảy của phát triển và biến đổi khí hậu, Pù Huống cần hơn bao giờ hết những cánh tay nối dài – những trụ cột từ cộng đồng – để giữ rừng bền vững, gìn giữ đa dạng sinh học và nuôi dưỡng cuộc sống xanh cho thế hệ mai sau.
Tác giả bài viết: Trần Đức Long – Phòng Khoa học kỹ thuật và HTQT
Cổng thông tin điện tử BQL Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống - Quỳ Hợp - Nghệ An
